سلامت نیوز-*رضا زیبایی: نگاهی روان‌شناسانه به ماجرای پسر ۱۸ ساله‌ای که چون والدینش برادر کوچکش را بیشتر از او دوست داشتند، همه اعضای خانواده‌اش را کشت

  انتشار این خبر ناگوار که پسر ۱۸ ساله تهرانی، همه اعضای خانواده‌اش را به  دلیل احساس  حسادت به قتل رساند به سرعت در سایت‌ها و شبکه‌های اجتماعی مورد توجه قرار گرفت و پر بازدید شد. در توضیح این خبر آمده است: پسر ۱۸ ساله‌ای که تصور می‌کرد والدینش برادر کوچکش را بیشتر از او دوست دارند، در اقدامی جنون آمیز تمام اعضای خانواده‌اش از جمله پدر، مادر و برادر ۱۳ ساله‌اش را به قتل رساند.(منبع خبر: ایسنا).
 به همین بهانه و در ادامه، درباره شکل‌گیری حسادت با ریشه تبعیض بین اعضای خانواده به ویژه فرزندان نوجوان، چند نکته مطرح می‌شود  تا والدین با آگاهی بیشتری به مدیریت این موضوع بپردازند.
 
 علل به وجود آمدن احساس تبعیض در فرزندان
در شرایطی که دو یا چند کودک با هم زیر یک سقف زندگی می‌کنند، انگیزه‌های رقابتی معمولا تشدید می‌شود. خواهرها و برادرها به خصوص اگر از نظر سنی به هم نزدیک و جنسیت واحدی داشته باشند، احتمال رقابت و حسادت بین آن ها بیشتر است. آنان بر سر اسباب‌بازی، خوردن کیک، انتخاب کانال تلویزیون و حتی بر سر این‌که چه کسی در ردیف جلوی خودرو بنشیند و ... با هم رقابت و البته گاهی هم حسادت می‌کنند.
والدین گاه سهوی و برخی اوقات عمدی، بین فرزندان خود تفاوت قائل می‌شوند که این باعث ایجاد احساس تبعیض در فرزندان می‌شود و این اتفاق، چند عامل اصلی دارد.

 نداشتن آگاهی از دنیای ذهنی و روان شناختی فرزند
یک نوجوان برای همه چیز خود تعابیر بهترین و بی‌نقص‌ترین را قائل است. او می‌گوید من خوش‌فکرترین، کامل‌ترین، زیباترین، راستگوترین و ... هستم. بنابراین به تبع آن در مقابل بی‌اعتنایی یا زیر سوال بردن این خصوصیات منحصر به فرد، به شدت واکنش نشان می‌دهد، واکنشی که ممکن است بروز کند یا نکند و متاسفانه تفاوت‌های فردی افراد در بیان یا بیان نکردن خود منجر به برخی درون‌ریزی‌های مکرر می شود و در نهایت نوجوان را پر از اضطراب، تنش، خشم، احساس تنهایی و ناکامی می‌کند. فرایندی که نه والد و نه خود نوجوان از آن اطلاع دقیقی ندارند. حال کافی است متغیری آشکارساز و شتاب دهنده، موجب بروز این انباره خشم شود که متاسفانه بسته به شرایط تربیتی، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی، نحوه بروز این عوامل بسیار متفاوت خواهد بود. بد نیست بدانید همه نوجوانان به نوعی در دوره بحران هویت و گاه احساس تنهایی و درک نشدن قرار می‌گیرند. البته این دانایی، تجربه و مهارت والدین است که فرصت‌هایی ایجاد کنند تا نوجوان درباره آن‌ها در کمال امنیت صحبت کند و همچنین انرژی درونی خود را صرف تمرکز بر امور رشد دهنده و انسان‌ساز مثل ورزش، هنر، فراگیری حرفه‌های کاربردی، کمک به همنوعان و از همه مهم‌تر، پیشرفت تحصیلی کند.

 داشتن انتظار و توقعات اشتباه از نوجوان
 یکی دیگر از دلایل تبعیض و سردی بین والد و فرزند، داشتن انتظارات و توقعات نابه جاست. نوجوانی که تا دیروز فقط درس خوانده، بازی کرده و مسئولیت چندانی نداشته، ناگهان با انتظارات بزرگ‌منشانه والدین خود روبه‌رو می‌شود و چون قد و قواره یک بزرگ سال را دارد، از وی انتظار دارند درست عمل کند ولی نمی‌دانند که درون این جسم، ذهنی کودکانه خوابیده است چراکه نه آموزشی دیده و نه تجربه کافی برای انجام انتظارات والدین خود را دارد. توجه داشته باشید که نوجوانان با یکدیگر متفاوت اند و قیاس بین آن‌ها به شدت اشتباه و آسیب‌زاست. فرزند شما هنوز بسیاری از مهارت‌های کلامی، هیجانی، اجتماعی و بین فردی را نیاموخته و اصرار بر این‌که تو می‌دانی و چرا انجام‌شان نمی‌دهی، وی را دچار کاهش عزت‌نفس و به خصوص خشم بسیار می‌کند که می‌تواند عامل بسیاری از رخدادهای ناگوار در خانواده(مانند همین مورد قتل) یا غیر از آن باشد از جمله پناه بردن به مواد مخدر و روان گردان و دوستانی که به ظاهر با احترام و تحسین، عزت‌نفس کاذب به آن‌ها داده‌اند.

 مراقب عزت‌نفس نوجوان‌تان باشید
برای کاهش احساس تبعیض و سردی بین فرزندان، همیشه تلاش و فرزندان را به خصوص در دوره نوجوانی، بیش از هر زمان دیگری درک کنید. توجه به نکات گفته شده به شما کمک خواهد کرد تا حسادت بین فرزندان را به بهترین شیوه، مدیریت کنید. در ضمن هر زمان خواستید، رفتار وی را نقد ملایم و محترمانه کنید ولی به شخصیت و عزت‌نفس وی کاری نگیرید که تاثیر مخربی بر شخصیت او خواهد داشت و گاهی آسیب‌هایش قابل رفع نخواهد بود.

* روان‌شناس عمومی و استاد دانشگاه